Bir eşcinsel komünistin Stalin’e mektubu

Harry Whyte

Mayıs 1934’te Britanyalı komünist gazeteci Harry Whyte (1907-1960), Stalin’e hitaben uzun bir mektup yazarak o dönemde Sovyetler Birliği’nde kimsenin kolay kolay sormaya cesaret edemeyeceği bir soruyu yöneltti: 

Bir eşcinsel, Komünist Partisi’ne üye olabilir mi?

Eşcinsel bir birey olan Whyte, Moskova’da Moscow Daily News gazetesinde çalışıyordu. Whyte, özellikle İskoçya'nın homofobik yasalarından kurtulmak amacıyla 1932 yılında Sovyetler Birliği'ne gelmişti. Zira Ekim Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği, Rusya’da eşcinselliği suç sayan Çar mevzuatını yürürlükten kaldırmış; bu sayede eşcinseller için göreli bir özgürlük dönemi başlamıştı.

Ancak Whyte, 1934 yılının mart ayında erkek eşcinselliğini yeniden suç sayan yeni bir yasanın gizlice yürürlüğe girdiğini basındaki bağlantıları aracılığıyla öğrenince haklı ve derin bir rahatsızlık duydu.

Whyte’ın Stalin’e yazdığı mektup, eşcinselliğin doğal bir durum olduğunu ve sosyalistler tarafından suç sayılmaması gerektiğini savunuyordu. İlk basımında Batılı devletleri eşcinselliği "tedavisi olmayan bir durum" olarak tanımlayan ve bunu cezalandırdıkları için eleştiren Büyük Sovyet Ansiklopedisi'ne atıfta bulunuyordu. Ayrıca kendi cinsel yöneliminin tedavi gerektirmediğini savunan psikiyatristlerden alıntılar yapıyor, hatta Engels'in konuyla ilgili görüşlerini hatırlatıyordu. Whyte, kapitalist sistemin eşcinsellere yönelik baskı politikalarını ve damgalamayı da sert biçimde eleştiriyordu.

Mektubunda, eşcinsellerin özgürlüğü alanında 1917’den bu yana elde edilmiş olan ilerici kazanımların bu yeni yasal düzenlemeyle [Whyte yasadan “7 Mart yasası” olarak söz ediyor] geri alındığını vurgulayarak, Stalin’den bu adımı nasıl savunabildiğini açıklamasını talep ediyordu.

Whyte’ın mektubunun birinci sayfası

Whyte’ın mektubunun orijinali Stalinist rejimin yıkılmasının ardından, Sovyet arşivlerinde bulundu. Mektubun ilk sayfasına Stalin’in kendi el yazısıyla düştüğü not, Stalinist rejimin eşcinselliğe bakışını özetliyordu:

Arşive kaldırılsın. Bir aptal ve bir soysuz. Y. Stalin.

Sovyetler Birliği'nde Stalinist bürokratik karşı devrimin karanlığı ülkenin ve dünya genelinde komünist hareketin üzerine bir karabasan gibi çökerken, eşcinsellerin hakları ve eşcinselliğe bakış konusunda da önemli bir geriye gidiş yaşanıyordu. Bir süre sonra, Büyük Sovyet Ansiklopedisi güncellendi ve eşcinsellik "utanç verici ve suç teşkil eden" bir durum olarak tanımlandı. Maksim Gorkiy, Pravda’da eşcinselliği “fahri faşizm”le eş tutan bir başyazı yayımlayarak “ortadan kaldırılması” gerektiğini savundu.

Bu gerici yasa nedeniyle Sovyetler Birliği’nde 38 binden fazla erkek mahkûm edildi ve ağır baskı altına alınan eşcinsellik yeraltına geçti. Eşcinseller cinsel kimliklerini sürekli korku ve endişe duyarak, gizli ağlar içinde sürdürmeye çalıştılar.

[Harry Whyte’ın Stalin’e yazdığı mektubun tam metninin İngilizce çevirisini buradan okuyabilirsiniz.]