Ekim Devrimi’nin karargâhı Smolni'de kutlanan bir doğum günü

12 Ocak 2025 tarihinde Trotskiy’in Hayatım adlı otobiyografisinin önsözünden aldığımız bir pasajı, Lev Trotskiy: Otoportre başlığı ile yayımladık. Bu pasajın ilk paragrafında Trotskiy, yaş gününün Ekim Devrimi ile aynı güne denk geldiğini belirterek şöyle diyor:

Yaş günüm Ekim Devrimi ile aynı güne denk geliyor. Mistikler ve Pisagorcular bundan diledikleri sonucu çıkarabilirler. Ben ise bu garip tesadüfü Ekim ayaklanmasından ancak üç yıl sonra fark ettim.

Bu ilginç tesadüfü Trotskiy'e hatırlatan kişi ise, Nadejda A. Joffe'nin Back in Time: My Life, My Fate, My Epoch başlıklı anı kitabında anlattığına göre, babası Adolf Abramoviç Joffe'dir. Nadejda A. Joffe, kitabında bu olayı şöyle aktarıyor:

Bir gün babam sabaha karşı eve yorgun ama mutlu bir şekilde geldi. "Tebrikler, iktidarı ele geçirdik" dedi. Smolni'ye doğru yola çıktık. Trotskiy'i gördüm, o kadar bitkindi ki ayakta durmakta zorlanıyordu. Babamın gülümseyerek ona "Tebrikler, Lev Davidoviç" dediğini hatırlıyorum. Trotskiy, babamın son olaylardan bahsettiğini düşünerek, "Sana da tebrikler" diye yanıtladı. Babam gülümsemeye devam ederek, "Hayır, seni kişisel olarak tebrik ediyorum, Lev Davidoviç, yaş günün kutlu olsun" dedi. Trotskiy ona şaşkınlıkla baktı, sonra avucunun içiyle alnına vurarak gülmeye başladı ve "Tamamen unutmuşum! Ama eklemeliyim ki, yaş günü kutlamak için fena bir yol değil" dedi. (Nadezhda A. Joffe, Back in Time: My Life, My Fate, My Epoch, (çev.) Frederick S. Choate, Labor Publications, 1995, Michigan, s. 8-9.)

Nadejda Joffe’nin anılarından hafızasının Trotskiy’i bu konuda yanılttığını anlıyoruz. Trotskiy Ekim Devrimi ile kendi yaş günü arasındaki çakışmayı devrimden üç yıl sonra değil, ayaklanmanın gerçekleştiği gün, uzun yıllardır yoldaşı ve yakın dostu Adolf Abrovomiç Joffe sayesinde fark etmiş.

Bolşeviklerin ve sonrasında da Sol Muhalefet’in önderlerinden biri olan Adolf A. Joffe, Stalinist bürokratik diktatörlüğün yükselişiyle birlikte ağır siyasi baskılara maruz kaldı ve 1927 yılında Trotskiy’in Bolşevik Partisi’nden ihraç edilmesini protesto etmek için intihar etti.

Adolf Joffe'nin kızı olan Nadejda, 1906 doğmludur. Babasının izinden giderek Stalinist diktatörlüğe karşı Sol Muhalefet’in yürüttüğü devrimci mücadele içinde yer aldı. Nadejda Back in Time: My Life, My Fate, My Epoch başlıklı anı kitabında, ailesinin ve kendisinin yaşadığı zorlukları ve verdikleri devrimci mücadeleyi anlatır. Bu, aynı zamanda Stalin sonrası Sovyetler Birliği’nde bir Sol Muhalefet üyesi tarafından yazılmış tek anı kitabıdır. Nadejda 18 Mart 1999’da 92 yaşında hayata gözlerini yumdu.