Belge

Trotskiy’e ilişkin Türk istihbaratının kısa bir süre önce yayımlanan bir raporu

Bölüm 1 | Bölüm 2 | Bölüm 3 | Bölüm 4 | Bölüm 5

Millî İstihbarat Teşkilâtı (MİT), geçtiğimiz şubat ayında resmi internet sitesindeki "Özel Koleksiyon" bölümünde Lev Trotskiy ile ilgili ilginç bir istihbarat raporunu erişime açtı. Belge, o tarihte Millî Emniyet Hizmeti Riyâseti (MAH) olarak bilinen istihbarat teşkilatının İstanbul Bölge Âmiri Aziz Hüdaî Bey'in imzasını taşıyor. 

93 yıllık bu belge, MAH’ın yalnızca Trotskiy’i değil, aynı zamanda Sovyet istihbaratının Trotskiy’e yönelik faaliyetlerini de takip etmeye çalıştığını ortaya koyuyor; ayrıca, Ankara’nın bu karmaşık süreci kendi çıkarları doğrultusunda yönetme çabalarını da gözler önüne seriyor.

Bu istihbarat raporu, uzun süre sadece MİT arşivinde saklanmış olduğundan, bugüne kadar araştırmacılar ve tarihçiler arasında bilinmiyordu.

MİT’in elektronik ortamda kullanıma sunduğu bu tarihi belgenin tam metni şöyle:

İstanbul

---------------

16. 1. 932

Zeyl: 31.12.931 tarih ve 1501 numara

"Ermenice tercümanımız ... efendi bize karşı vaziyetini düzeltmek için çalışmaya başlamıştır. Serkis'in vazifesini görmekte olan ve raporlarımızda G.P.U. ajanı olarak ismi geçen Davranof ile temasa gelmiştir. Davranof ilk vazife olarak şu teklifte bulunmuştur.

“Troçki'yi yakından takip etmek istiyoruz. Yanına kimler geliyor; kendisi nerelere gidiyor ve kimlerle görüşüyor; evinde en ziyade ne gibi işlerle uğraşıyor; nerelerle ve kimlerle muhabere ediyor?” Talimatımız mucibince ajanımız bu hizmeti kabul etmiştir. Davranof, Troçki'nin muhafaza ve tarassuduna memur olanların isimlerini ve bunlardan hangisinin elde edilmiş olduğunu sormuştur. Bidayette ajanımız bu sualin usule mugayir olduğunu ileri sürerek bir cevap vermemiş ise de yine talimatımıza tevfikan bunu da kabul etmiştir. Davranof'a bir isim ve bir vasıta göstereceğiz. Onlar herhalde bu vasıtayı tahkik veyahut ajanımızı büsbütün atarak vasıtayı elde etmeye çalışacaklardır. Bu suretle Davranof'un bazı adamlarını tanımak ve ne yapmak istediklerini anlamak mümkün olacaktır.

Davranof ajanımızın işini kolaylaştırmak maksadıyla demiştir ki, “Eğer vasıta bulmakta güçlük çekersen Troçki adada iken yanında bulunmuş olan polis Salih efendiyi görüp ona açıl. Başkalarına malumat vermekte olan bu efendi herhalde sana da yardım eder. Göreceğiniz işin kıymeti nispetinde gerek sana ve gerek vasıtaya para vereceğiz. Bir de Troçki ile görüşmek üzere bu günlerde İngiltere'den bir adam gelecektir. 

Bunun hüviyetini ve ne için geldiğini öğreniniz” demiş ve malumat olarak Fındıklı'da kömür deposu sahiplerinden Arşaığ'ın karısı Arşakuhi'nin, Şahverdiyan tarafından Yunanistan'a davet edildiğini ve bu kadının esasen evvelce Şahverdiyan nezdinde katiplik etmiş olduğunu bildirmiştir. Davranof’un söylediği şeyler doğrudur. Troçki Ada’da iken muhafızları arasında Salih efendi ismindeki polis de bulunmuştur. Fakat Troçki ile beraber Kadıköyüne gelmemiştir.

İngiltere'den geleceğini bildirdiği adamla gelmiştir. İsmi Osias Rosenzweig'dir. Bununla birlikte bir de Raymond Mouliniere isminde bir Fransız gelmiş ve her ikisi Troçki'nin evine inmişlerdir. Birincisi doğuş itibarıyla İngiliz ise de tab'a itibarıyla Alman'dır. Musiki muallimi olduğunu söylemektedir.

İkincisi Fransız'dır, mükemmel Türkçe ve Rumca konuşmaktadır. Bunların ne için geldikleri ve ne için Troçki'nin evinde kaldıkları henüz anlaşılamamıştır. 

Davranof'a ajanımız vasıtasıyla Troçki'ye dair bazı malumat vereceğiz. Vereceği para ve direktifler bizim için yeni bir şebekenin keşfine esas olacaktır. Arz eylerim efendim.

İ. B.

Âmiri

Devam edecek